Ik heet Dognies Florence. Ik ben sociaal assistente en werk al 22 jaar voor de Fedasil opvangcentra. Ik begon in 1992 in het Klein Kasteeltje, in Brussel. Daar werkte ik 10 maand, en toen was er een opvangcrisis. Enorm veel asielzoekers kwamen toen aan in België. Men heeft een opvangcentrum geopend in Florennes en, gezien ik en de regio woonde, ben ik hier komen werken. En ik ben hier nu nog steeds.

Van interesse voor de problematiek…

Ik ben altijd erg geïnteresseerd geweest in vrouwenproblematiek in het algemeen. Enkele jaren geleden zag ik een reportage op de RTBF over vrouwenbesnijdenis die me aangreep. Het was de eerste keer dat men erover praatte.

Als men dit voor het eerst ziet, is het natuurlijk erg aangrijpend… Als vrouw en als moeder begonnen er ideeën in me op te komen, te bewegen…tot op het moment dat ik hier de kans kreeg een project op te starten met als doel alleenstaande vrouwen te begeleiden. Nadien is dit project zich gaan toespitsen op VGV.

Ik denk dat het personeel van Fedasil, sinds die bewuste reportage, regelmatig gevormd werd door GAMS. Wij worden dus sinds een tiental jaar goed gesensibiliseerd over dit onderwerp.

 … tot de wens om een project op te starten

Het doel van het project is een aangepaste en specifieke opvang aan te bieden, met psychologische, sociale en medische hulp, aangepast aan de persoonlijke situatie van de vrouwen.

Het iidee is vertrokken uit de vaststelling dat de vrouwen vaak in erg complexe situaties verkeren, en dat zeop een meer aangepaste manier gevolgd moeten worden, bijvoorbeeld om zich goed te kunnen voorbereiden op hun interview, enz. Wij beseffen heel goed dat ze goed omringd en begeleid moeten worden in hun lijden.

Opzetten van het « project VGV »

 Wij hebben deelgenomen aan verschillende vergaderingen van GAMS en aan het laatste colloquium van INTACT… en we hebben vastgesteld dat er nog veel werk aan de winkel is: betreffende de aanbevelingen van INTACT, Fedasil, de opvangcentra…  We zeiden tegen onszelf dat er toch een rol voor ons is weggelegd.

We waren op de hoogte van de problematiek VGV, maar we werkten er elk individueel rond. We hebben de kans gegrepen op workshops te organiseren en hieruit is het idee ontstaan: waarom zouden we ons niet beter sensibiliseren over dit publiek, om ze een meer aangepaste hulp te kunnen aanbieden.

De evolutie

In het begin deed ik dit alleen. Ik heb snel beseft dat het te veel was, en twee collega’s hebben zich bij me aangesloten: Florine GUILLAUME en Charlotte DROMELET.

Het feit dat vrouwen “referentiepersonen” met betrekking tot een bepaald thema kunnen identificeren, maakt het gemakkelijker zich te oriënteren.

Nu we de groep die zich bezighoudt met deze problematiek beperkt hebben tot 2 à 3 personen, is er een omgeving ontstaat waarin de vrouwen zich sterker en veiliger voelen. Dit creëert een bepaalde dynamiek.

Sommigen leren veel bij, sommigen zeggen “tijdens mijn bevalling is dit gebeurd, ik wist niet dat het daardoor kwam”. Op dit niveau is er een belangrijke bewustwording. 

In het begin gingen de workshops vooral over genitale verminking, maar ze richten zich niet enkel tot vrouwen die hier het slachtoffer van werden. Soms nemen ook andere mensen deel aan de sessies. Dit is minder frequent, maar het gebeurt. Het gaat om mensen die geïnteresseerd zijn in het onderwerp, want vaak weten ze niet wat vrouwelijke genitale verminking inhoudt.

Momenteel behandelt Halimatou het thema geweld tegenover vrouwen. Dit is een realiteit waar veel vrouwen mee geconfronteerd werden.

Soms gebruiken we video’s om een debat te lanceren, of soms bepalen de gebeurtenissen in het centrum de inhoud van de workshops: sinds een drietal weken krijgen veel mensen slecht nieuws: negatieve beslissingen in verband met hun procedure, een overlijden, ….Ze hebben er nood aan om te praten. De groep vormt dan een plaats waar ze terecht kunnen met hun angsten en vrees.

De samenwerking met Halimatou is erg belangrijk. We bellen haar van zodra we twijfels of problemen hebben… GAMS ondersteunt ons goed, ze staan achter ons.

De resultaten

Toen we begonnen met de workshops in samenwerking met GAMS, hebben we snel beseft dat de vrouwen er nood aan hadden om te praten. Daarenboven komen er allerlei zaken uit voort, zowel in de groep als bij onze individuele contacten.

Op individueel niveau bestaat er nu veel meer vertrouwen tussen ons. Het doet de vrouwen plezier dat hun problemen ons interesseren. Ook het feit dat er mensen van buitenaf komen, mensen die rond het thema werken, doet hen plezier. De laatste tijd stelden we toch alarmerende signalen vast. Ze vroegen zich af hoe ze eruit konden geraken, ze zagen geen uitweg meer.

Som voelen ze zich sterk, op andere momenten voelen ze zich wat zwakker. Wij zijn er om hen op zo’n momenten weer wat “op te peppen”. Maar we beseffen ook wel dat het een werk van lange adem is.

Op groepsniveau slagen we er beter in de dynamiek van de vrouwen te begrijpen door deel te nemen aan de workshops. We beseffen welke rol ze spelen in het leven in het centrum. Dit heeft ons veel geholpen in crisissituaties. Toen wisten we op wie we konden rekenen, wie een vertrouwenspersoon was voor ons.

De vrouwen ondersteunen elkaar, en dit proberen wij tijdens de workshops ook te versterken. Ze beseffen dat ze niet alleen zijn in hun lijden.

Afwezigheid of aanwezigheid van mannen…

Er zit één man in de groep: Alpha. Hij streed al tegen VGV in zijn land van herkomst. Maar het is moeilijk om de anderen erbij te betrekken. De vrouwen zijn over het algemeen nochtans trots en blij als er een man interesse toont voor vrouwenbesnijdenis. Sommige vrouwen kunnen in het begin gechoqueerd zijn of zich ongemakkelijk voelen maar eens de zaken duidelijk zijn, gaat het beter.

Het is niet altijd evident met gemengde groepen te werken als er over seksualiteit gepraat wordt, zeker omdat het een taboeonderwerp is in de landen van herkomst.

Pistes voor de toekomst ?

We hebben veel ideeën en plannen. Zo hebben we, met de hulp van INTACT, een lijst opgesteld met advocaten naar wie we kunnen verwijzen bij VGV-dossiers. In de toekomst willen we dit uitbreiden om een betere globale begeleiding te kunnen verzekeren (psychologen, gynaecologen, ….)

We zouden ook graag een workshop organiseren voor de mensen van buitenaf met wie we samenwerken: vrijwilligers, scholen, psychologen, …

Soms plannen we ook uitstapjes, bijvoorbeeld ter gelegenheid van de internationale dag tegen vrouwelijke genitale verminking.

Momenteel zijn we een “kinderopvangproject” aan het opzetten in samenwerking met andere diensten, zodat er voor de kinderen gezorgd kan worden als de moeders deel moeten nemen aan activiteiten, Franse les, …

Drie maal per jaar plannen we een samenkomst met de vrouwen, om hen de mogelijkheid te bieden hun (al dan niet uitvoerbare) wensen te uiten.

Onlangs werd ons opvangcentrum uitgekozen door GAMS voor het “affiche-project”, gefinancierd door Fedasil. Dit bestaat uit het ontwerpen van affiches om het publiek in opvangcentra en asielinstanties te sensibiliseren in verband met VGV.

Wij hopen vooral te kunnen blijven luisteren naar dit publiek, die nood heeft aan een aangepaste begeleiding en opvolging. En waarom zouden we geen structuur opbouwen voor alleenstaande vrouwen, zodat ze er rust en veiligheid kunnen vinden voor zichzelf en voor hun kinderen…als we de middelen hiervoor hadden…

[1] Halimatou Barry is verantwoordelijk voor de activiteiten van GAMS in Wallonië.