Referentie

Struyf Annemie en Johanna Laurent, 2014, Blijf van mijn lijfje – Verhalen over genitale verminking van meisjes, Lannoo, België.

Situeer de auteur

Annemie Struyf is journaliste en auteur. Ze maakte al verschillende tv-programma’s en schreef verschillende boeken. Ze schreef Blijf van mijn lijfje samen met haar dochter Johanna Laurent, die pas afgestudeerd is als journaliste.

Onderwerp

Vrouwelijke genitale verminking in Kenia : Annemie Struyf ontdekt dat in Kenia massaal meisjes besneden worden, hoewel dit wettelijk verboden is. De ceremonies gebeuren dan ook in het geheim, en Annemie wil hierbij aanwezig zijn om te filmen en aan de wereld te tonen wat er gebeurt.

Vrouwelijke genitale verminking in België: wanneer dochter Johanna verneemt dat ook in België vrouwen en meisjes wonen die besneden werden of het risico lopen besneden te worden, is ze ontsteld. Ze gaat op zoek naar getuigenissen van vrouwen in België, die worden weergegeven in het boek. De meeste getuigenissen zijn van vrouwen die hun land ontvluchtten om zichzelf of hun dochter te beschermen tegen vrouwelijke genitale verminking.

Samenvatting

Annemie Struyf vertrekt in december 2012 naar Kenia, om er besnijdenissen te gaan filmen voor haar televisieprogramma Via Annemie. Verschillende vertrouwenspersonen hebben er voor haar contacten gelegd en begeleiden haar tijdens haar reis.

Annemie vertelt over haar belevenissen in Kenia. Zo bezoekt ze onder andere een school waar meisjes die vluchten opdat ze niet besneden zouden worden, gaan schuilen en is ze zelf aanwezig tijdens de besnijdenis van twee meisjes. Ze probeert ook een ceremonie, waar honderden meisjes besneden worden, bij te wonen, maar daar wordt ze niet toegelaten. Uiteindelijk slagen twee vertrouwenspersonen erin de ceremonie met een verborgen camera te filmen. Het boek geeft ook verschillende getuigenissen weer van personen die Annemie ontmoet in Kenia. Zo vind je getuigenissen van meisjes, mannen en vrouwen en van voor- en tegenstanders van vrouwelijke genitale verminking

 Afwisselend komen hoofdstukken voor waar Johanna beschrijft wat ze in België beleeft. Ze is ontdaan wanneer ze ontdekt dat de praktijk ook hier meisjes en vrouwen treft. Ze bezoekt opvangcentra voor asielzoekers, waar ze vrouwen ontmoet die met vrouwelijke genitale verminking geconfronteerd werden en vertelt hun verhaal in het boek. Ook gaat ze langs bij GAMS België om meer informatie over de problematiek te verzamelen.

 Doorheen het boek kan de lezer regelmatig SMS-berichtjes meevolgen, die moeder en dochter uitwisselden. Het boek is geïllustreerd met foto’s. 

Kritiek

Pluspunten

De schrijfsters verklaarden in verschillende interviews (op televisie en in kranten) dat ze met dit boek de problematiek vrouwelijke genitale verminking meer in de aandacht wilden brengen. Dit is hen gelukt: door de combinatie van de reportages en het boek werd er, in kringen waar vrouwelijke genitale verminking niet of weinig besproken wordt, toch meer aandacht gegeven aan het fenomeen. Dit is een bijdrage aan de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking in België.

Het boek is gemakkelijk te lezen en bespreekt de problematiek op een eenvoudige manier, doordat de schrijfsters letterlijk en verhalend vertellen wat ze meemaken. Het wordt duidelijk hoe hard de praktijk ingebakken is in de cultuur, en hoe moeilijk het is om eraan te ontsnappen. Dit kun je, onder andere, afleiden uit de moeilijkheden waarmee Annemie geconfronteerd wordt in Kenia, en uit de verhalen van de asielzoeksters in België die hun familie en land moesten ontvluchten om zichzelf en/of hun dochter te beschermen. Ook wordt duidelijk dat vrouwelijke genitale verminking helemaal geen marginaal fenomeen is, maar een realiteit waar veel personen mee geconfronteerd worden. Deze informatie zou inderdaad meer verspreid mogen worden.

 Minpunten

Een minpunt aan het boek is dat de manier waarop alles weergegeven wordt, naar mijn mening, soms tamelijk sensationeel overkomt. Het gaat hier natuurlijk over een moeilijk onderwerp, en over een praktijk die traumatisch is voor de persoon die het ondergaat. Er kan niet over gepraat worden zonder de lezer of lezeres te raken. Het is mijns inziens echter niet nodig keer op keer de gruwel, verbonden aan de praktijk te herhalen en te onderlijnen om mensen te informeren over vrouwelijke genitale verminking. Als lezer kan ik me niet ontdoen van het gevoel dat de vrouwen in een slachtofferrol geduwd worden en de identiteit “besneden” op zich krijgen geplakt. Dit is jammer, want het strookt niet met de realiteit die wij als medewerkers van GAMS beleven, of met de realiteit die ik zie tijdens mijn vrijwilligerswerk in Guinee. De vrouwen bezitten veel wilskracht en de capaciteit om hun moeilijkheden te boven te komen.

Persoonlijke mening

Dit boek is een mooi initiatief en komt ongetwijfeld voort uit goede bedoelingen. Het kan ook een belangrijke rol spelen in Vlaanderen, in die zin dat er aandacht gegeven wordt aan een bestaande problematiek die tot nu toe zeker onvoldoende aandacht krijgt.

Maar het boek is niet voldoende onderbouwd en bekijkt niet alle aspecten verbonden aan de problematiek. Dit is erg jammer, want waar het een baanbrekend en leerrijk werk had kunnen zijn, denk ik, dat dit boek nu toch enkele kansen gemist heeft.

Het boek kan nuttig zijn in die zin dat het de problematiek van vrouwelijke genitale verminking aankaart. Toch raad ik de lezer aan daarnaast op zoek te gaan naar bijkomende informatie, om de zaken meer in perspectief te kunnen plaatsen.

In die zin vind ik de boeken van Waris Dirie zeker een aanrader: deze vertellen ook op een verhalende manier, maar daarbij wordt ook veel onderbouwde informatie gegeven.