Droit au Corps is een jonge Franse vereniging die strijdt tegen mannenbesnijdenis die uitgevoerd wordt zonder toestemming van de betrokkene. De vereniging streeft naar de afschaffing van “alle vormen van seksuele verminking”.
We gingen langs op het kabinet van psycholoog Erwan* zodat de leden ons meer zouden kunnen vertellen over hun engagement. Zoals de interne regelgeving bij Droit au Corps (DaC) het wil, vindt het gesprek plaats in groep. Vier personen zijn aanwezig in het kabinet en twee personen nemen deel via videoconferentie vanuit Québec en België.
[*fictieve naam]

Een engagement ontstaan uit een persoonlijke ervaring
Het was Nicolas die enkele jaren geleden het idee kreeg Droits au Corps op te richten. “Ik werd besneden op negenjarige leeftijd omdat ik zogezegd leed aan phimosis [te nauwe voorhuid die niet teruggetrokken kan worden]. Tijdens de puberteit voelde ik me zeer slecht over de mijn besnijdenis en begon ik informatie op te zoeken op internet. Zo vond ik een Engelse beweging die streed tegen mannenbesnijdenis. 6 jaar geleden, toen ik 23 werd, besloot ik een blog te starten, getiteld ‘Droits au corps’. Ik wilde voorkomen dat andere kinderen hetzelfde zouden ondergaan als ik. Dankzij mijn blog werd ik gecontacteerd door andere mannen die leden onder hun besnijdenis. We begonnen artikels en video’s te delen op het internet.”
De huidige website van Droit au Corps, waar je tal van artikels en getuigenissen kunt lezen, bestaat sinds 2013. De vereniging werd officieel opgericht in 2015. Niet alleen besneden mannen, maar ook onbesneden mannen en vrouwen maken deel uit van het team.

Waarom is de werking van Droit au Corps bijzonder?
Nicolas: “In de eerste plaats hanteren wij een universalistische aanpak. Wij vinden dat alle vormen van seksuele verminking bij kinderen, ongeacht hun gender of geslacht, afgeschaft moeten worden. We positioneren ons dus tegen vrouwenbesnijdenis, maar ook tegen jongensbesnijdenis en onnodige ingrepen bij intersekse kinderen.”

Het recht om over het eigen lichaam te beschikken vormt het belangrijkste uitgangspunt voor de verenging, die werd opgericht in 2015. De vereniging promoot “de afschaffing van elke vorm van seksuele verminking bij vrouwen, mannen, transgenders en interseksen. Of het nu gaat om vrouwenbesnijdenis, mannenbesnijdenis of een andere ingreep, wij strijden tegen elke aanpassing van de seksuele organen uitgevoerd op een individu zonder zijn/haar duidelijke en vrijwillige toestemming en zonder medische noodzaak.” De vereniging werkt vooral rond mannenbesnijdenis, aangezien ze opgericht werd door mannen die besneden werden. Maar de leden hechten ook belang aan andere vormen van seksuele verminking bij kinderen.

[*“De term ‘interseksueel’ duidt op een persoon bij wie het biologische geslacht niet duidelijk man of vrouw is. Een interseksueel persoon kan biologische kenmerken van beide geslachten hebben of heeft bepaalde biologische kenmerken niet die bepalend zijn voor een zeker geslacht. Interseksualiteit is altijd aangeboren en kan ontstaan door genetische, chromosomale of hormonale afwijkingen.” Organisation Intersexe Internationale, OII]

J-C: “Een ander bijzonder aspect van onze vereniging is de niet-hiërarchische werking, gebaseerd op debat. Alle beslissingen worden op een transparante manier genomen en gearchiveerd. Onze leden noemen dit ‘radicale transparantie’. De activiteiten zijn gratis en iedereen is welkom.”

SC-MGF : Hoe ontstond jullie interesse in het onderwerp?

Laurent: “Ik heb mij bij het begin van dit jaar ingeschreven omdat ik besneden ben en ik meer informatie zocht omtrent voorhuidreconstructie. Toen ik op Amerikaanse websites surfte, ontdekte ik DaC. Ondertussen ben ik gestart met de reconstructie en ondervind ik al positieve resultaten.”
Erwan: “Ik werd besneden volgens de Joodse traditie toen ik 8 dagen oud was. Toen ik in therapie ging, kwam mijn besnijdenis naar boven. Samen met mijn therapeute ontdekte ik dat sommige psychologische problemen waaraan ik leed, gebonden waren aan mijn besnijdenis.”

J-C: “Ik werd niet besneden maar kwam in aanraking met seksuele verminking via mijn engagement bij een feministische organisatie voor familieplanning. Er bestaan overeenkomsten tussen de ideologie achter mannenbesnijdenis en bepaalde dominante ideologieën omtrent reproductie: abortus, contraceptie, levensbeëindiging, ‘onnatuurlijke’ seksualiteit, de institutie van het huwelijk en van monogamie, enz.”

Luc: “Ik ben intact maar ik werd getraumatiseerd door de manier waarop ik door een schoolarts werd behandeld voor een phimosis tijdens mijn puberteit. De artsen waren gewelddadig, ik werd vastgehouden op de tafel. Als gevolg hiervan kreeg ik op 16-jarige leeftijd een paraphimosis [wanneer de voorhuid niet meer teruggeschoven kan worden over de eikel, die eerst blauw en vervolgens zwart wordt]. Ik dacht eraan zelfmoord te plegen maar kon gelukkig genezen van de paraphimosis. Daarna leed ik aan geheugenverlies door het trauma. Toen ik, 35 jaar later, een gelijkaardige getuigenis van iemand hoorde, kreeg ik een posttraumatisch stresssyndroom. Sindsdien verzamelde ik heel wat informatie om jongeren en hun ouder meer zelfbewust te maken omtrent de seksuele gezondheid van de penis. In Frankrijk en België bestaan vandaag nog steeds plaatsen waar jongeren psychologisch kapotgemaakt worden en waar seksuele verminking gepromoot wordt.”

Afbeelding website Droit au corps

Marie*: “Ongeveer een vierde van de leden bij Droit au Corps zijn vrouwen. Ik kreeg interesse in het onderwerp nadat ik een partner van Afrikaanse origine ontmoette die besneden was. Toen ontdekte ik ook Droit au Corps. Ik merkte een duidelijk verschil tussen de seksuele relaties met mijn vorige partners, die niet besneden waren, en mijn huidige partner, die besneden was. Met mijn nieuwe partner voelde ik minder en merkte ik dat hij meer ‘kracht’ gebruikte tijdens de betrekkingen. Op internet vond ik getuigenissen van andere vrouwen die hetzelfde hadden ervaren. Ik schreef ook een getuigenis voor de website van DaC. Ik zet mij in voor DaC om andere kinderen te beschermen.” [*fictieve naam]

Hoe reageerde uw partner hierop?
“In het begin was het moeilijk om dit onderwerp met hem te bespreken. Zijn zoon, die toen negen jaar was, stond op het punt besneden te worden en vroeg hier zelf om. Mijn partner reed drie keer naar het ziekenhuis met zijn zoon maar bedacht zich elke keer. Op een dag zag hij een verband tussen zijn besnijdenis, die werd uitgevoerd toen hij 9 jaar was, en een psychologisch gevolg ervan: na zijn besnijdenis kreeg hij geen erecties meer. De erecties kwamen pas terug toen hij 21 jaar oud was. Ondertussen is het standpunt van mijn partner tegenover het onderwerp veranderd. Hij overtuigde zelfs zijn moeder om nooit meer iemand in de familie te laten besnijden.”

Bestaat er, volgens jullie, een verband tussen seksuele problemen en mannenbesnijdenis?
Laurent: “Volgens mij wel. Sinds ik bezig ben met mijn reconstructie, merk ik dat ik meer gevoel heb.”

J-C: “Er zijn ook gevolgen voor de vrouw. Zo veroorzaakt mannenbesnijdenis een verlies aan gevoeligheid, waardoor mannen ‘brutaler’ of ‘krachtiger’ moeten zijn om een orgasme te kunnen krijgen.”
Marie*: “Ik nam contact op met een arts uit Rwanda, waar besnijdeniscampagnes uitgevoerd worden in het kader van de strijd tegen HIV*. Hij interviewde 42 mannen die als volwassene besneden werden. 38 onder hen gaven aan dat hun seksueel leven minder of beduidend minder bevredigend was geworden na hun besnijdenis. De 4 anderen hadden nog niet voldoende seksuele betrekkingen gehad om te kunnen vergelijken. Ik denk dat het interessant zou zijn onderzoek te doen bij volwassenen die kunnen getuigen over hun situatie voor en na de besnijdenis.” [mannenbesnijdenis zou het risico op HIV-overdracht van vrouwen op mannen verminderen – artikel DaC]

Wat zijn de belangrijkste acties en projecten van DaC?

Droit au Corps beheert een website omtrent mannenbesnijdenis en andere seksuele verminkingen. Hier verzamelen ze, onder andere, getuigenissen van besneden mannen, vrouwen en ouders die zich verzetten tegen mannenbesnijdenis. Daarnaast denken de leden ook na over het opzetten van verschillende nieuwe projecten.

E: “Een van deze projecten, die ik zelf erg interessant vind, is het uitwerken van een Joodse ceremonie ter vervanging van mannenbesnijdenis. ‘Brit Shalom’ (verbond van vrede) is een ritueel waarbij men welkom wordt gegeten in de Joodse gemeenschap zonder dat er in het lichaam gesneden wordt. Op termijn zouden dergelijke rituelen uitgevoerd kunnen worden in Afrika, waarom ook niet ter vervanging van vrouwenbesnijdenis?”

J-C: “Een ander project, waar we nu over nadenken, bestaat uit het bouwen van een ‘brug’ tussen Afrikaanse migranten en de personen in hun land van herkomst. Het lijkt ons interessant om alternatieve inkomsten genererende activiteiten voor te stellen aan personen die besnijdenissen uitvoeren.”

Een ethische visie waarover constant gereflecteerd wordt…
J-C: “Net als de GS-VGV beschouwen wij vrouwenbesnijdenis als een zeer sterke sociale norm. Voor ons is mannenbesnijdenis hetzelfde. Net als voor de afschaffing van vrouwenbesnijdenis, moeten de gemeenschappen tot een gezamenlijk besluit komen zodat jongens en meisjes die intact zijn en hun familie niet uit de maatschappij gestoten zouden worden. Zoals de GS-VGV zegt: “Om tot deze sociale evolutie te kunnen komen, is er nood aan een gunstige omgeving. Men moet zich openstellen voor gesprekken met de families en samenwerken met strategische partners binnen de gemeenschap, de media en de overheid.”

Nicolas: “We hebben lang stilgestaan bij onze ethische visie. We vroegen ons af waar we concreet naar wilden streven: lichamelijke integriteit of pijnverlichting? Het probleem met lichamelijke integriteit is dat ‘het natuurlijke’ verheerlijkt dreigt te worden… Daarom beslisten we hier afstand van te nemen en kiezen we voor pijnverlichting. Vertrekkende van deze ethische prioriteit, beslissen we welke wegen bewandeld moeten worden en welke beter vermeden worden.”

Marie: “Wij verzetten ons niet tegen mannenbesnijdenis wanneer de betrokken persoon bekwaam is zijn toestemming te geven. Wat wij willen is een publiek debat omtrent de toestemming rond mannenbesnijdenis. Er moeten gewetens wakker geschud worden… Kinderen en baby’s zijn niet in staat hun toestemming te geven!”

Vrouwenbesnijdenis, mannenbesnijdenis, genitale verminking bij intersekse kinderen: gelijkenissen en verschillen
Droit au Corps strijdt voornamelijk tegen mannenbesnijdenis zonder vrijwilliger en duidelijke toestemming, maar stelt zich ook open voor andere vormen van genitale verminking. Hieronder verstaan we verminkingen die opgelegd worden bij meisjes en vrouwen of bij intersekse personen.

Nicolas: “Vrouwenbesnijdenis is een redelijk bekend onderwerp. Maar naarmate ik meer interesse kreeg in mannenbesnijdenis en meer informatie ging opzoeken, begon ik te beseffen dat er ook andere problemen bestaan. Over de situatie van intersekse personen, bijvoorbeeld, wist ik vroeger niets.”

Welke gelijkenissen of verschillen zien jullie tussen vrouwenbesnijdenis, mannenbesnijdenis en de ingrepen die worden opgelegd bij intersekse personen? 

Afbeelding website Droit au corps

J-C: “In de eerste plaats veroorzaken al deze praktijken pijn. Ten tweede ontstonden de praktijken, vanuit antropologisch standpunt, uit dezelfde ideologie. Reproductie wordt voorop gesteld en mensen worden in twee categorieën gedeeld op basis van het gender man/vrouw. Aan de hand van deze praktijken wil men elke mogelijke ambiguïteit doen verdwijnen. Via mannen- en vrouwenbesnijdenis, bijvoorbeeld, wil men de reproductie en de controle hierop bevorderen. Via de ingrepen op intersekse personen wil men de categorisering in stand houden door iedereen te verplichten of ‘vrouw’ of ‘man’ te zijn.”

Marie: “Vrouwenbesnijdenis en mannenbesnijdenis zijn eeuwenoude praktijen die sterk verankerd zijn in de cultuur. Ze worden gerechtvaardigd aan de hand van religieuze argumenten.”

Nicolas: “Er bestaan natuurlijk verschillen tussen de praktijken, dat kun je niet ontkennen. Sommige vormen van VGV, zoals infibulatie, veroorzaken zowel op korte als op lange termijn extreme pijn. Dit kun je niet vergelijken met mannenbesnijdenis.”

J-C: “Wij stellen vast dat er een zekere discriminatie bestaat tegenover mannen, de maatschappij ontkent de ernst van mannenbesnijdenis. Dit zien we vooral bij de internationale organisaties die werken rond mensenrechten (VN), kinderrechten (UNICEF) of gezondheid (WGO). Zij behandelen het thema mannenbesnijdenis niet op dezelfde manier als vrouwenbesnijdenis.”

Luc: “Ook de prevalentie van de praktijken verschilt. Wereldwijd worden jaarlijks 3 miljoen meisjes en vrouwen onderworpen aan besnijdenis, bij jongens ligt dit aantal op 13 miljoen. Het aantal intersekse personen ligt aanzienlijk lager.”

Droit au Corps zou graag meer werken rond vrouwelijke seksuele verminking. De organisatie verkiest de Franse terminologie bovenop de in België gehanteerde ‘vrouwelijke genitale verminking’, omdat de term ‘genitaal’ zich beperkt tot de organen die nodig zijn voor de reproductie (de clitoris, bijvoorbeeld, is geen genitaal orgaan).

Luc: “Er bestaat een culturele incongruentie waarbij vrouwenbesnijdenis wordt verworpen en mannenbesnijdenis wordt aanvaard bij gemeenschappen die eenzelfde rituele betekenis toekennen aan de praktijken. Dit moet vermeden worden.”

Marie: “De actoren in de strijd tegen VGV en MGV (mannelijke genitale verminking) moeten samenwerken, hoewel dit soms moeilijk lijkt. Wij denken dat de problematieken samen behandeld zouden kunnen worden in het kader van bepaalde acties, zoals de uitwisseling tussen de landen van herkomst en de diaspora. Organisaties zoals GAMS België organiseren al dergelijke activiteiten in de strijd tegen VGV.”

J-C: “Op termijn zouden we graag een wereldwijde alliantie voor de strijd tegen alle vromen van seksuele verminking oprichten.”

Website Droit au Corps: http://www.droitaucorps.com
Luc’s website omtrent phimosis: http://phimosis-abc.eu/

Informatie omtrent mannenbesnijdenis is België:

• In België worden veel jongens besneden: in 2015 werden 25.000 jongensbesnijdenissen uitgevoerd..
• De praktijk wordt terugbetaald door het RIZIV (in 2015 ging dit om 2,6 miljoen euro).
• • GAMS België neemt geen standpunt in tegenover de praktijk maar publiceerde wel een artikel omtrent het onderwerp: “Mannenbesnijdenis”.