Equilibres & Populations is een Franse NGO werkzaam rond gezondheidsbevordering en seksuele en reproductieve rechten. De organisatie heeft een specifiek project rond vrouwelijke genitale/seksuele* verminking in Mali: Protéger la Prochaine Génération. Aurélie Désrumaux werkt sinds 2010 als projectverantwoordelijke bij EquiPop. Ze wilde ons graag wat meer vertellen over het werk van de NGO in Mali en in Frankrijk.
*In Frankrijk hanteren de actoren in de strijd tegen vrouwelijke genitale/seksuele verminking (VGV/VSV) liever de term ‘seksueel’, omdat deze term de globale invloed van VGV op de seksuele organen en de seksualiteit van de vrouw weergeeft.
Kun je de werking van Equilibres & Populations voorstellen?
“Equilibres & Populations is een Franse niet-gouvernementele organisatie die in 1994 werd opgericht door artsen en journalisten in het kader van de internationale conferentie over bevolking en ontwikkeling in Caïro. Het oorspronkelijke doel van de vereniging was om de aandacht van de beleidsmakers te vestigen op het belang van rechten en van seksuele en reproductieve gezondheid, vooral in Sub-Sahara-Afrika. Doorheen de tijd is EquiPop geëvolueerd en begon de organisatie projecten op het terrein te ondersteunen.
Equilibres & Populations heeft als doel de gezondheid en het statuut van vrouwen en meisjes in Franstalig Sub-Sahara-Afrika te verbeteren. Hierbij wordt de nadruk gelegd op jongeren in moeilijke situaties. Onze aanpak is gebaseerd op drie pijlers: mobiliseren (van bevolkingen, beleidsmakers, technische en financiële partners), bevorderen (van veranderingsdynamieken) en begeleiden (van de groepen waarmee we projecten uitvoeren om het welzijn te bevorderen door referentiepersonen op te leiden, enz.)”
Vandaag is EquiPop actief in verschillende West-Afrikaanse landen: Mali, Bénin, Burkina Faso, Niger, Togo en Ivoorkust. De organisatie beschikt over een kantoor in Burkina Faso.
Kun je ons wat meer vertellen over jezelf? Waarom werk je rond seksuele en reproductieve gezondheid?
“Dat is niet toevallig, ik ben al erg lang geïnteresseerd in deze onderwerpen en heb me hier altijd veel vragen rond gesteld.
Op een bepaald moment begon ik te beseffen dat er verschillen bestaan tussen meisjes en jongens, vooral wat betreft de verwachtingen, de zaken die de maatschappij al dan niet aanvaart, de manier waarop er met ons wordt omgegaan… Ik wilde dit beter begrijpen en toen ik mijn opleiding politieke wetenschappen aan de universiteit startte, ging ik me steeds meer verdiepen in problematieken als ontwikkeling, gender, gelijkheid, enz.”
Tijdens een stage in een Senegalese NGO, actief rond de gezondheid van moeders en kinderen, begreep Aurélie dat niet iedereen toegang heeft tot het recht op gezondheid. In 2007 werd ze aangesteld bij Equilibres & Populations, eerst in Ouagadougou (Burkina Faso) en later op de hoofdzetel in Parijs.
De volgende generatie beschermen tegen vrouwenbesnijdenis, zowel in Mali als in Frankrijk
Sinds 2006 heeft Equilibres & Populations een project dat bijdraagt aan de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking in Kayes, Mali. De naam van dit project is Protéger la Prochaine Génération (Bescherm de volgende generatie).
“Ik wist dat VGV bestond en kende de gevolgen ervan, maar ik had me nog nooit verdiept in het onderwerp. Pas toen ik op dit project begon te werken, werd ik bewust van de omvang van het fenomeen en van de vele gevolgen die het veroorzaakt voor de gezondheid van vrouwen en meisjes. Vrouwelijke genitale verminking is één van de vele vormen van gendergerelateerd geweld waarvan vrouwen voortdurend het slachtoffer worden omdat ze vrouw zijn. Ik vind het belangrijk om ervaring op te doen en samen na te denken over hoe we een einde kunnen stellen aan VSV.”
Om het project in goede banen te leiden ging EquiPop een samenwerking aan met de Malinese organisatie AMSOPT. 15 personen worden er tewerkgesteld. Het sanitair district Kayes bestaat uit 250 dorpen. 95% van de vrouwen zijn er besneden. Verschillende vormen van besnijdenis komen voor: type 1 (clitoridectomie) en type 2 (excisie), maar ook infibulatie. In deze streek worden de schaamlippen niet dichtgenaaid, maar worden de benen van de meisjes na de besnijdenis vastgebonden zodat de schaamlippen dichtgroeien.
“Dit project evolueert voortdurend. In 2006 begonnen we in enkele dorpen en gaandeweg kwamen er heel wat dorpen bij. Momenteel organiseren we sensibiliseringsactiviteiten in 150 dorpen. Daarnaast bereiken we de hele regio Kayes, en misschien ook de omstreken via uitzendingen op de lokale radio. We organiseren ook ontmoetingen tussen de geëngageerde dorpen. Sommige dorpen positioneerden zich voor het stopzetten van VGV. Zij tekenden een verklaring en organiseerden een ceremonie om hun standpunt officieel kenbaar te maken. In andere dorpen zijn de meningen eerder verdeeld en bij een kleine minderheid ondervinden we weerstand.”
Het project Protéger la Prochaine Génération is een geïntegreerd en holistisch project. We willen op een duurzame manier een einde stellen aan VSV in de dorpen.
Rencontre villageoise à Kayes
“We kaarten VSV niet onmiddellijk aan, maar bespreken eerst andere thema’s zoals seksuele en reproductieve gezondheid, zwangerschap, hygiëne, malaria, enz. Dit doen we tot de gemeenschappen seksuele verminking zelf als probleem identificeren. Pas vanaf dat moment bespreken we VGV en andere vormen van geweld tegen vrouwen, mensenrechten, enz. Ongeveer 60 dorpen die zich uitspraken tegen VGV, engageerden zich ook in de strijd tegen vroegtijdig huwelijk!
AMSOPT heeft een vertrouwensrelatie met de dorpen, de vereniging wordt er erg gerespecteerd. Maar het is niet altijd gemakkelijk geweest voor de medewerksters. Soms werden ze uitgescholden of werden ze zelfs bekogeld met stenen! Ze zijn erg moedig.”
Om het proces verder in de zone te verspreiden organiseert EquiPop uitwisselingen tussen de geëngageerde dorpen en de dorpen die meer weerstand bieden of die nog niet bereikt worden door het project. De resultaten van deze uitwisselingen zijn zeer positief.
De Malinese diaspora in Frankrijk
Omdat de regio Kayes een sterk emigratiecijfer kent, besliste EquiPop de pijler migratie op te zetten. Het doel hiervan was om ook met de Malinese diaspora in Frankrijk te werken. In Île-de-France is de gemeenschap afkomstig uit Kayes zeer goed georganiseerd en gestructureerd in functie van de dorpen van afkomst. In samenwerking met een aantal migrantenorganisaties, steunde de NGO op dit netwerk om haar activiteiten op te zetten.
“De samenwerking met de Malinese diaspora werd opgestart omdat we zagen dat zij een belangrijke socio-economische rol speelden in hun dorpen van herkomst. Maar sommige leden van de diaspora wilden niet dat hun dorp een einde zou stellen aan VGV. Hierdoor beslisten in 2009 verschillende dorpen, die zich eerst tegenstander van VGV hadden verklaard, zich terug te trekken. Bovendien wisten we dat meisjes die in Frankrijk woonden, teruggestuurd werden naar de dorpen om er besneden te worden.
We merkten ook dat er een gebrek aan communicatie bestond tussen de diaspora en de dorpen van herkomst. We moesten uitleggen aan de diaspora dat de zaken aan het veranderen waren in hun dorpen, dat de normen evolueren en dat men VGV achter zich begon te laten. Hierdoor konden ze de verandering beter begrijpen, mee evolueren en uitwisselen met hun gemeenschapen. We wilden verhinderen dat de diaspora zich verraden zou voelen en zich zou vastklampen aan gewoontes die in hun dorpen niet meer worden uitgevoerd.”
Dankzij de pijler migratie kregen tegenstanders van VGV (want zo zijn er veel!) en vrouwen die hun land ontvluchtten omwille van VGV de kans om zich te uiten.
Soms werden meisjes uit Frankrijk teruggestuurd naar de dorpen om er besneden te worden. Dankzij de bruggen die gecreëerd werden tussen de diaspora en de dorpen, konden een aantal van deze meisjes beschermd worden. De uitwisseling is echt positief voor beide partijen.
Vorming voor co-bemiddelaars
EquiPop organiseert vormingen voor co-bemiddelaars uit de Malinese diaspora die zich willen inzetten tegen VGV in hun gemeenschappen. Deze vrouwen en mannen krijgen vormingen omtrent communicatietechnieken, VGV, gendergerelateerd geweld, enz.
“Onze co-bemiddelaars hebben allen traumatiserende ervaringen gekend met VGV. Zo zijn er bijvoorbeeld vrouwen wiens echtgenoten vonden dat ze onvoldoende besneden waren en die dus een tweede keer besneden werden, hier in Frankrijk. Dat gebeurt niet vaak, maar toch.”
Aurélie en haar collega Sokhna Fall Ba, verantwoordelijke voor de mobilisering van de diaspora.
In 2009 organiseerde Equipop, ter gelegenheid van een ceremonie in de strijd tegen VGV, een reis naar Mali met de co-bemiddelaars. Door de slechte veiligheidssituatie in Kayes konden de bemiddelaars sindsdien nog niet terugkeren. De communicatie blijft wel gegarandeerd via opnames en radio-uitzendingen. Op dit moment organiseert EquiPop andere vormingsprojecten voor personen uit de diaspora, met de bedoeling het werk van de migrantengemeenschappen in Frankrijk te versterken.
Nieuwe bruggen tussen de diaspora en de gemeenschappen in het land van herkomst
Equilibres & Populations werkt momenteel aan een nieuw project, in samenwerking met GAMS België en de Italiaanse organisatie AIDOS: Construire des ponts entre l’Afrique et l’Europe pour arriver à l’abandon des MSF. Het project wordt gefinancierd door het gezamenlijke programma van UNICEF en UNFPA. Bedoeling is om de uitwisseling tussen actoren in Europa en Afrika te faciliteren via het opzetten van communities of practice, de productie van een webdocumentaire, de opname van filmfragmenten door jongeren, enz.
Ontmoeting in een dorp in Kayes
“Het is zeer moeilijk om financiële middelen te vinden voor deze bruggen tussen de diaspora en de gemeenschappen, want er bestaan zeer strikte richtlijnen. We slagen erin onze activiteiten in Europa of in Afrika te financieren, maar activiteiten die de twee verbinden… Dat is zeer moeilijk…
Ik ben er echter van overtuigd dat het net zeer belangrijk is uitwisseling over de grenzen heen te stimuleren, tussen verenigingen in Afrika en in Europa…”
Meer informatie: