Het Europese project Men Speak Out werd in 2015 en 2016 uitgevoerd in drie landen: België, Nederland en Groot-Britannië. GAMS België coördineerde het project. Het doel was mannen uit de diaspora te betrekken in de strijd tegen vrouwelijke genitale verminking (VGV). In alle deelnemende landen volgden ongeveer vijftien mannen een vorming rond VGV. Ze werden co-bemiddelaar en organiseerden sensibiliserende activiteiten binnen hun gemeenschappen. Wij geven het woord aan Idrissa, één van de mannen die deelnam aan de vorming.

“Ik ben Salou Idrissa, ik ben afkomstig uit Burkina Faso. Ik woon sinds een viertal jaar in België, samen met mijn vriendin. We hebben een dochtertje van 11 maand.”

Waarom heb je beslist je in te zetten tegen VGV? 

^{Idrissa (photo Bea Uhart)}

“Voordat ik mijn vriendin en GAMS ontmoette, dacht ik dat VGV een normale en goede praktijk was. Maar mijn vriendin heeft deze verminking ondergaan en toen ik zag hoeveel ze hierdoor leed, besefte ik welke gevolgen gebonden zijn aan de praktijk. Ik wil niet dat mijn dochter dit meemaakt! En ik vind dat mannen een verantwoordelijkheid hebben in deze strijd.” 

Wat heb je geleerd tijdens de vorming in het kader van Men Speak Out?

“Dit was echt een positieve ervaring voor mij. Dankzij de vorming heb ik veel geleerd over vrouwelijke genitale verminking. Ik leerde hoe ik het onderwerp kon bespreken met personen die het thema niet kennen of die over verkeerde informatie beschikken.”

“Ik merk dat veel mensen foute denkbeelden hebben over vrouwenbesnijdenis. Tijdens de vorming leerden we hoe we deze kunnen ontkrachten. Sommige mensen zeggen dat VGV voorgeschreven wordt door de Islam, dat dit in de Koran staat. Misschien werd dit hen verteld door hun ouders of door de imam. Maar tijdens de vorming leerden we dat deze praktijk haar oorsprong vindt in de Oudheid. Bovendien besnijden de Saoediërs en de Marokkanen hun dochters niet. Het is dus geen religieuze verplichting! Er bestaan nog andere voorbeelden van verkeerde informatie, van stereotypen, die gebruikt worden om de praktijk te rechtvaardigen en waardoor mensen de praktijk verder zetten. Wij leerden deze argumenten te ontkrachten. We leerden ook rustig te blijven en niet kwaad te worden wanneer het gesprek met bepaalde personen moeilijk verloopt.”

Waarom hechten sommige personen zo veel belang aan vrouwenbesnijdenis?
“Omdat ze de praktijk niet echt kennen. Ik denk dat het egoïsme van mannen een grote rol speelt. Sommigen willen zich boven de vrouwen plaatsen, ze zeggen: “Je moet de clitoris bij vrouwen wegsnijden opdat vrouwen niet zoals ons zouden worden. Bij ons zijn de genitaliën zichtbaar maar bij vrouwen moet dit verstopt zijn. Vrouwen mogen ook niet te veel seksueel verlangen en plezier hebben”. Wij horen veel zo’n verhalen!”

^{De cobemiddelaars van Men Speak Out betuigen hun steun aan vrouwen in de strijd tegen vrouwenbesnijdenis. 5 november 2016 (photo Bea Uhart)}

“In Burkina Faso zegt men vaak dat VGV een vrouwenzaak is. Soms worden meisjes besneden zonder dat de vader hiervan op de hoogte is. Maar het is aan de mannen om hier attent op te zijn. Weigeren om te zien en om zich te verzetten is ook een vorm van instemmen, net als wanneer je iemand ziet die op straat aangevallen wordt en je niets doet. Wanneer je niet handelt, doe je ook iets. Als je je niet verzet, is het alsof je akkoord gaat! Het betekent dat je geen hulp biedt aan een persoon die in gevaar verkeert. Vrouwenbesnijdenis is geen vrouwenzaak. Mannen zijn verantwoordelijk voor hun kinderen, zowel voor zonen als voor dochters, en hebben dus ook verantwoordelijkheid in de strijd tegen VGV. Die verantwoordelijkheid moeten ze opnemen. Ik ben ervan overtuigd dat vrouwen geen besnijdenissen meer zouden uitvoeren, zelfs niet in het geheim, als mannen zich echt tegen de praktijk zouden verzetten. Ze willen namelijk geen problemen veroorzaken met hun echtgenoot, hun broers, hun zonen, … Als wij mannen onze verantwoordelijkheid zouden nemen, zou dit een grote stap vooruit betekenen in de strijd tegen VGV.” 

Welke factoren bemoeilijken, volgens jou, de betrokkenheid van mannen tot de strijd tegen vrouwenbesnijdenis?

“Een van de belangrijkste problemen binnen mijn gemeenschap is het gebrek aan communicatie omtrent intimiteit. Sommige Belgen zeggen dat dit in België hetzelfde is, dat sommige koppels ook hier niet communiceren. Ik zie het in elk geval in mijn gemeenschap, zeker wanneer het om VGV gaat. Ik denk dat het taboe omtrent seksualiteit een groot probleem is. Mannen moeten zich bewust zijn van de gevolgen van VGV, want de vrouwen in hun omgeving worden erdoor geraakt.

Soms hoor ik mannen zeggen dat onbesneden vrouwen betere partners zijn omdat zij zich 100 % geven. Maar dan vind ik dat ze moeten strijden tegen deze praktijk! Het is mogelijk dat vrouwen die een besnijdenis ondergingen soms meer nood hebben aan aandacht en communicatie. Mannen moeten het goede voorbeeld tonen. Als een man zijn echtgenote niet respecteert, zal de zoon zijn toekomstige echtgenote niet respecteren.

Voor de vorming sprak ik ook niet over seksualiteit met mijn vrouw. Vandaag is dat anders, we delen onze ervaringen en de informatie die we hebben. We verbeteren elkaar, we zeggen alles tegen elkaar. Dankzij de vorming besef ik hoe belangrijk goede communicatie is, zonder communicatie kunnen we geen einde stellen aan VGV. Zelfs als dit in het begin niet goed lukt, moeten we proberen. We moeten het tijd geven.

Ik heb geleerd hoe ik met mensen moet communiceren. Ik heb personen doorverwezen naar GAMS. Ik denk dat ik een echte steun ben geweest voor hen, ik heb hen geholpen hun dochter te beschermen tegen besnijdenis. Ik heb sommige koppels aangezet om een seksuologe te gaan opzoeken. Ik heb mezelf ook beter leren kennen en heb meer vertrouwen gekregen in mijn kennis.”

Zijn er zaken die je bijgebleven zijn?
“Ik ben erin geslaagd een oudere broer te overtuigen. Hij was al lang in België maar had geen kennis over VGV. Ik dacht niet dat ik hem zou kunnen overtuigen van de gevolgen van VGV. Het was niet evident dit onderwerp te bespreken met iemand die ouder was dan ik en die, bovendien, Europa beter kent. Ik ben een weekend naar hem toe gegaan, dan nog een weekend. Het duurde ongeveer 2 maanden. Tenslotte is hij met zijn vrouw en dochter naar GAMS gekomen en heeft hij een verklaring op eer getekend om zijn dochter te beschermen. Dat heeft echt indruk op mij gemaakt, ik dacht niet dat ik ooit invloed zou kunnen hebben op zo’n familie.”

^{Idrissa en de andere co-bemiddelaars van MSO tijdens het slotevenement, 5 novembee 2016 (photo Bea Uhart)}

“Daarnaast zijn er ook twee evenementen die ik nooit zal vergeten. De eerste was de conferentie over vrouwenbesnijdenis en seksualiteit, die georganiseerd werd door de Gezamenlijke Strategie in samenwerking met ons project. Ik was echt positief verbaasd te zien dat er zo veel mensen van verschillende origine, ook ‘Belgische Belgen’, geïnteresseerd waren in het onderwerp. De zaal was vol! Het publiek stelde erg veel vragen.

En dan was er ook het slotevenement van het project Men Speak Out, op 5 november. Ik was erg blij om te zien hoeveel personen en overheden in ons geloven en ons steunen.”

Welke strategie hanteer jij wanneer je met een groep of een persoon een gesprek omtrent VGV aangaat?
“Ik bespreek het thema nooit rechtstreeks, ik neem altijd een omweg. In de eerste plaats leg ik uit dat ik naar de mensen toe kom in alle eerlijkheid, om informatie te geven en om hen te helpen zorg te dragen voor hun familie. De eerste ontmoeting verloopt soms wat moeilijk, sommige mensen bieden weerstand. De moeilijkste gesprekken zijn deze met mannen die ouder zijn dan ik, zeker wanneer ze sterk gelovig zijn. Maar naarmate ik de persoon vaker ontmoet, worden de gesprekken gemakkelijker.”

Welke toekomst zie je voor jezelf en je werk tegen VGV?
“De vorming is afgelopen, het project Men Speak Out is achter de rug, maar ik zet mijn sensibiliseringsactiviteiten verder. We hebben geleerd om mensen steeds bewust te blijven maken. En ik blijf beschikbaar om GAMS te helpen indien ze mij nodig hebben. Daarnaast werk ik ook als vrijwilliger bij SIDAIDS. Wij werken er rond de opsporing van HIV/AIDS binnen migrantengemeenschappen.”

Meer informatie over Men Speak Out: website

Bijkomende lectuur : Les résultats de l’étude comparative menée dans le cadre du projet